Limburgse vlaai

Drie weken geleden schreef ik een stukje over ons bezoek aan Zuid-Limburg, zondag in het zuiden. Daar zou een vervolg op komen en het leek me wel gepast om dat met Limburgse vlaai te doen. En natuurlijk zoals een vlaai hoort te zijn met een dunne bodem en rijkelijk gevuld met vers fruit. Het liefst ook nog lauwwarm, zodat het fruit er wat uit loopt, maar in ieder geval lekker vers.

Bij mijn eerdere zoektocht naar de geschiedenis van de vlaaien kwam ik terecht op de website van de Bisschopsmolen in Maastricht. Die geschiedenis gaat terug tot in de middeleeuwen, waar de vlaaien met Pasen in Duitse kloosters (aan de Limburgse grens) als offerkoeken gebakken werden.

Meer hierover is te lezen op de website van de Bisschopsmolen.

Mijn moeder herinnert zich nog goed dat vooral bij feestelijke gelegenheden, zoals een verjaardag of kermis, de vlaaien op tafel kwamen. De hele tafel stond dan vol. De grote vlaaien werden in acht punten gesneden en uiteraard werden er meerdere punten verorberd.

Nu zijn de hedendaagse vlaaien ook niet meer te vergelijken met de fruitvlaaien van vroeger. Limburg was en is een fruitstreek. Vlaaien bakken was een relatief goedkope manier om al dat fruit te verwerken. Eerst gebeurde dat bakken in kleine bakhuisjes bij huis en later werd het fruit naar de bakker gebracht die er vervolgens vlaaien van bakte.

Jaren geleden bracht ik een bezoek aan het bakhuis bij hoeve Lichtenberg in Maastricht. Nog steeds worden daar bakdemonstraties vlaaien- en  broodbakken gegeven. Of het nu kwam door de ambachtelijke manier van bakken in een houtoven of het feit dat de vlaai nog warm was, maar het was een van de lekkerste vlaaien die ik ooit gehad heb. Maar ook de vlaaien van Mathieu Hermans in Maastricht zijn heerlijk en bekend, evenals de vlaaien van de Bisschopsmolen, waar het recept voor de vlaai die ik gebakken heb van afkomstig is.

De Bisschopsmolen bevindt zich in het Jekerkwartier in Maastricht, een oude wijk die grenst aan de binnenstad en grotendeels bestaat uit 17e en 18e eeuwse huizen. Veel straatnamen herinneren nog aan oude beroepen, zoals de Looierstraat en de Witmakersstraat. Wie een bezoek brengt aan Maastricht, zal beslist dit stadsdeel niet mogen overslaan. Het is een gezellige wijk met onder meer kunstgaleries, musea, café's, restaurants en culinaire winkels met ambachtelijke producten. En niet te vergeten een deel van de middeleeuwse stadsomwalling met diverse stadspoorten, het stadspark en de velen kerken en kloosters die de stad rijk is.

Voor een vlaai van 30 cm doorsnee

250 gram (spelt)bloem

15 gram verse gist (of 4 gram gedroogde gist)

5 gram zout

40 gram boter

15 gram suiker

1 ei

100 gram lauwwarm water

900 gram vulling naar keuze

Voor deze vlaai heb ik appels en pruimen gebruikt, waaraan ik 2 eetlepels suiker, 1 eetlepel kaneel en 1 eetlepel maïzena (voor de binding) toegevoegd heb

Oud vlaaienrek

Los de gist op in een beetje lauwwarm water en een schepje suiker. Laat het mengsel staan tot de gist begint te werken. Meng de bloem met het zout en de suiker. Voeg vervolgens de boter, het ei, het gistmengsel en het water toe en kneed het deeg goed door tot een samenhangend geheel. Bol het deeg op en laat het op een warme plek rijzen tot het in volume verdubbeld is.
Vet een vlaaipan van 30 cm doorsnee in. Rol het deeg in fases uit tot een dikte van 2 mm. Laat het af en toe rusten, zodat het deeg wat kan krimpen. Bekleed de vlaaipan met het deeg, druk het licht aan en snijd het overhangende deeg weg. Vul de vlaai met de vulling en gebruik het resterende deeg om de vlaai verder af te werken. Dat kan met een raster of een deksel zijn.
Bestrijk het deeg met een ei-room mengsel, strooi er nog wat suiker over en bak de vlaai in een voorverwarmde oven op 225' C gedurende zo'n 25 minuten.